Dwangmedicatie

Uitspraak onafhankelijke klachtencommissie Wvggz Gelderland Midden en Zuid

Aanwezig bij de hoorzitting

[XX] (klager)

[XX] (PVP)

[XX] (psychiater/verweerder)

[XX] (voorzitter/jurist)

[XX] (psychiater)

[XX] (verpleegkundige)

[XX] (ambtelijk secretaris Wvggz klachtencommissie)

Ingediende klacht

1. Depotmedicatie
2. Opname accommodatie

Bevoegdheid klachtencommissie

Klager heeft klachten ingediend over een situatie als bedoeld in artikel 10:3 Wet verplichte geestelijke gezondheidszorg (hierna: Wvggz). De klachtencommissie is op grond van artikel 10:1 lid 2 Wvggz bevoegd om uitspraak over deze klachten te doen.

Procesverloop

De klachtencommissie heeft op 23 augustus 2023 een klachtenformulier ontvangen inzake verplichte zorg. Op 24 augustus 2023 zijn partijen geïnformeerd over de behandeling van de klachten en uitgenodigd voor een hoorzitting.

De klachtencommissie heeft op 29 augustus 2023 het verweer ontvangen en de volgende dat doorgestuurd naar partijen.

De fysieke hoorzitting heeft plaatsgevonden op 04 september 2023. Partijen hebben tijdens de zitting hun standpunt toegelicht. Aan het einde van de hoorzitting heeft de voorzitter medegedeeld dat de gemotiveerde uitspraak uiterlijk op 06 september 2023 per mail aan partijen zal worden gezonden.       

De klachtencommissie heeft inzage gehad in de volgende stukken:

-           Ingediende klacht en toelichting klacht;

-           Verweerschrift;

-           Beschikking zorgmachtiging d.d. 01-06-2023;

-           Mededeling voorbereiding zorgmachtiging d.d. 25-04-2023;

-           Medische verklaring t.b.v. de voorbereiding van een zorgmachtiging d.d. 10-05-2023;

-           Medische verklaring t.b.v. voorbereiding opheffing zorgmachtiging d.d. 27-07-2023;

-           Bevindingen GD d.d. 10-05--2023;

-           Beslissing verlenen verplichte zorg d.d. 04-08-2023;

-           Zorgplan/behandelplan d.d. 09-05-2023;

-           Decursus en rapportage verpleegkundige periode 28-04-2023 t/m 25-08-2023.

Feiten

Klager is een [leeftijd] man bekend met een schizofreniespectrum- of andere psychische stoornis.   

Het meest waarschijnlijk is dat er sprake is van een bipolaire stoornis. De commissie heeft geen reden hieraan te twijfelen.   

Klager is als 2-jarig kind met het gezin geëmigreerd naar [land]. Klager woont nu al jaren in [land] en was slecht voor een kortstondig bezoek in Nederland ten tijde van de opname.     

In de periode waarop de klacht betrekking heeft, ontving klager verplichte zorg op grond van een zorgmachtiging ingaande op 01 juni 2023 en eindigend op 01 december 2023. Medicatie en opname accommodatie vormen onderdeel van de toegestane verplichte zorg.

Verslag van de hoorzitting

De voorzitter opent de vergadering en alle partijen stellen zich voor.

Standpunt van klager

Klager vertelt dat er dagelijks orale medicatie wordt aangeboden en in zijn keel wordt geduwd. Hij wil geen medicatie en ervaart dit als dwang.  

Klager deelt de aanleiding van zijn opname in de [afdeling] met de klachtencommissie. Op 30 maart 2023 is klager, met veel geweld, opgepakt vanwege terroristische uitlatingen. Hij heeft vervolgens 2 maanden in de gevangenis gezeten. Klager is het daar pertinent niet mee eens. Hij vertelt ter zitting dat hij slechts een plan had geschreven met militaire termen vanuit de herdenking van Market Garden.

De geneesheer-directeur van de Pompestichting bezocht klager in de gevangenis, zette hem onder druk en concludeerde ten onrechte dat klager een psychische stoornis heeft. Ter zitting leest klager voor wat zijn vrouw over klager heeft gezegd. Zij geeft o.a. aan dat klager al 25 jaar bekend is met psychische problemen. Daarnaast ziet zijn vrouw klager als een intelligente man die erg gelovig is en leeft in een sociaal isolement. Zij wil niet dat klager weer bij haar komt wonen als hij terug is in [land]. Naast de verstoorde relatie met zijn vrouw heeft klager ook problemen met zijn 3 dochters, vanwege een onwettige zoon. De dochters zijn bang dat die zoon aanspraak zal maken op een toekomstige erfenis vertelt hij ter zitting.

Klager vertelt dat de eerste rechtszitting over de zorgmachtiging, in de gevangenis, verplaatst is omdat klager en zijn advocaat niet op de hoogte waren van de bedoeling van de zitting en daarom niet goed voorbereid waren. Bij de tweede rechtszitting in de gevangenis was een onafhankelijke psychiater aanwezig vertelt klager. Zij was heel positief naar klager maar later bleek dat zij toch geoordeeld had dat een zorgmachtiging nodig was. Bij die tweede zitting was een advocaat aanwezig die klager maar 10 minuten had gezien voor aanvang van de zitting. Klager vervolgt zijn betoog met andere feiten die plaatsgevonden hebben en concludeert dat hij ernstig benadeeld is en onterecht is geplaatst in de [afdeling]. Klager heeft zoveel mogelijk meegewerkt na opname, maar verklaart dat de spanning opgelopen is door de hele situatie. Ook heeft zijn verblijf veel langer geduurd dan aanvankelijk aangegeven door behandelaren.

Klager benadrukt diverse keren dat hij vrijgesproken is van vervolging en concludeert daarom dat hij onterecht is opgenomen. Klager ontkent de bedreigingen die hij zou hebben geuit aan het adres van de burgemeester. ‘Ik ken die man niet eens’, zegt klager ter zitting, ‘ik kwam alleen een paar dagen naar Nederland voor het aanvragen van een VOG’. Klager had aanvankelijk alle vrijheden in de kliniek als hij maar om 21.30 weer terug was op de afdeling. Opeens hoorde hij dat er een plan B was. Hij mocht niet meer naar zijn huis in [land], maar moest zelf onderdak zoeken. Hij hoorde geen ontslagdatum van behandelaar dus kon daarom niets regelen. Ook heeft klager, volgens eigen zeggen, geen PVP of advocaat gehad terwijl hij wel eerder om rechtshulp heeft gevraagd. Alle documenten die onderdeel uitmaken van zijn dossier zijn vervalst, aldus klager. Tenslotte benoemt klager dat er toch geen verplichte medicatie toegediend kan worden als de procedures niet zijn gevolgd.  

PVP vult aan dat klager momenteel achter tralies verblijft terwijl in de rapportages niet terug te lezen is dat er sprake zou zijn van agressie incidenten. Om die reden is deze zwaar beveiligde afdeling niet proportioneel, aldus PVP. Klager geeft aan dat er geen sprake is van ernstig nadeel zoals de wet vereist. Ook is klager het niet eens met de gestelde diagnose. Psychiatrisch onderzoek loopt terwijl klager vrijgesproken is van misdrijf. PVP benoemt nogmaals dat klager van mening is dat er niets aan de hand is met hem, medicatie en opname zijn daarom niet nodig.

Standpunt verweerder

Verweerder geeft aan dat behandelaren een paar weken geleden bezig waren met repatriëring van klager naar [land]. Er was te weinig onderbouwing voor toediening van medicatie. Ook was men bezig met de voorbereiding van het opheffen van de zorgmachtiging. In die fase nam de stress bij klager echter toe vanwege de dreigende scheiding en het feit dat klager na terugkeer zijn intrek niet kon nemen in de gezamenlijke woning. Klager werd dreigender en plaatste verschillende dreigende berichten op LinkedIn. Deze waren o.a. gericht tegen de geneesheer-directeur van de Pompestichting.   Gezien het herhalende patroon en het veranderende toestandsbeeld van klager is besloten het beleid om te zetten en de zorgmachtiging voor te zetten om klager in te stellen op medicatie, aldus verweerder.

Verweerder benoemt het ernstig nadeel in de vorm van maatschappelijke teloorgang. Klager heeft 24 jaar goed gefunctioneerd als [functie] en dreigt nu zijn baan kwijt te raken, evenals zijn relatie en het contact met zijn dochters. Klager heeft onrealistische plannen en ideeën, aldus verweerder. Hij is moeilijk te volgen in zijn redenering en zijn gedrag brengt risico’s met zich mee. Verweerder vindt het van belang dat het toestandsbeeld stabiliseert zodat klager zijn leven weer kan oppakken. De afgelopen maanden heeft klager het goed gedaan op de rust en structuur van de afdeling. Nu zien behandelaren een man die veelvuldig Bijbelse uitspraken doet, associatief denkt en het overzicht snel kwijtraakt. Medicatie is nodig om het beeld te verbleken. Verweerder geeft aan dat deze behandeling niet bij de Pompestichting hoeft plaats te vinden. Kan misschien ook in [land]. Verweerder vindt het beveiligingsniveau voor klager ook niet passend. Maar het is nog te vroeg om klager nu over te dragen aan de zorg in [land] en overplaatsing naar een andere afdeling zou vertragend werken.

Op een vraag van de commissie waarom hij na 25 jaar gestopt is met inname medicatie, antwoordt klager dat hij dagelijks nog maar 0,5 mg. Risperdal innam. Na een rondreis met zijn broer voelde hij zich erg ontspannen en heeft hij in overleg met zijn psychiater, in juni 2022, de medicatie stopgezet. Hij geeft aan een jaar goed gefunctioneerd te hebben zonder medicatie.

Klager beaamt dat hij 25 jaar geleden ontregeld was. Hij was angstig en achterdochtig. Hij sliep niet goed en als gevolg van de verstoring van zijn dag-nacht ritme ging zijn lichaam tegenwerken. Op advies van zijn schoonvader, die arts was, heeft hij toen op vrijwillige basis medicatie ingenomen.

Klager benoemt dat hij momenteel voldoende slaapt maar is wel prikkelbaarder door de situatie en door het feit dat hij zich moet verdedigen tegen alles wat er met hem gebeurt.

Klager antwoordt op een vraag van de commissie dat hij niet bereid is mee te werken aan de behandeling zodat hij snel met ontslag zou kunnen. Klager heeft recht op onafhankelijk denken en is heel principieel vertelt klager. Hij voelt zich gegijzeld. Hij heeft 25 jaar vrijwillig meegewerkt. Nu valt het kapot, aldus klager. Zijn schoonvader is overleden en zijn vrouw steekt hun kinderen aan met foute denkbeelden.

Over de berichten over de GD op LinkedIn zegt klager dat hij kwaad was omdat hij niet naar Amsterdam mocht.  

Verweerder is voornemens om klager Paliperidon toe te dienen omdat dit in het verleden effectief is gebleken. Orale medicatie heeft de voorkeur maar als klager weigert zal het middels depot gegeven worden. Verweerder ziet binnen een vrijwillig kader geen mogelijkheden voor behandeling. Verweerder benoemt dat er sprake is van een ongedefinieerde schizofreniestoornis en mogelijk ook een bipolaire stoornis.

Tijdens de slotronde vraagt klager om schorsing van de medicatie tot de uitspraak CCE (centrum consultatie en expertise).

BEVINDINGEN VAN DE COMMISSIE

Ontvankelijkheid klacht en bevoegdheid commissie

Op grond van artikel 10.3 van de Wvggz kan een klacht worden ingediend bij de klachtencommissie over de nakoming van een verplichting of een beslissing op grond van de in dat artikel opgenomen bepalingen. De klachten zien op de uitvoering van de verplichte zorg en zijn gericht tegen de verplichte medicatie zoals bedoeld in artikel 8:9 Wvggz en zijn ontvankelijk.

Gronden en overwegingen

Gelet op de ingebrachte stukken, de inhoud van de dossierstukken en het verhandelde ter zitting komt de klachtcommissie tot de volgende overwegingen.

Artikel 8:9 Wvggz bepaalt dat de zorgverantwoordelijke ter uitvoering van de (voortgezette) crisismaatregel en ter uitvoering van de zorgmachtiging een beslissing tot het verlenen van verplichte zorg niet neemt, dan nadat hij:

1. zich op de hoogte heeft gesteld van de actuele gezondheidstoestand van betrokkene,
2. met betrokkene over de voorgenomen beslissing overleg heeft gevoerd, en
3. voor zover hij geen psychiater is, hierover overeenstemming heeft bereikt met de geneesheer-directeur.

Allereerst en meer in het algemeen overweegt de commissie dat verplichte zorg bij psychiatrische patiënten een ernstige inbreuk is op hun persoonlijke levenssfeer en/of lichamelijke integriteit. Deze inbreuk dient dan ook met de nodige waarborgen omkleed te zijn. Daarom worden er zowel op juridisch als op medisch gebied eisen gesteld aan het mogen toepassen van verplichte zorg. Op juridisch gebied moet verplichte zorg voldoen aan de gronden van de Wvggz en aan vormvoorschriften zoals vastlegging van het zorgplan en het uitreiken van een voldoende gemotiveerde schriftelijke kennisgeving van de verplichte zorg.

Klager is een [leeftijd] man. Klager klaagt over de verplichte medicatie in de vorm van een depot omdat hij zich onder druk gezet voelt. Klager klaagt over zijn opname op de [afdeling] van de Pompestichting. Klager wil niet opgenomen zijn omdat hij onschuldig is. Er staan hekken om de [afdeling], hij voelt zich oneerlijk gegijzeld.

Klager wil naar zijn vader in [land] om tot rust te komen om daarna door te reizen naar [land]. Klager heeft een schorsingsverzoek gericht aan de klachtencommissie. De klachtencommissie heeft dit verzoek tot schorsen van de depot medicatie toegewezen tot aan de hoorzitting van 04 september 2023.

Verweerder geeft aan dat de verplichte zorg met depotmedicatie en opname op de [afdeling] ernstig nadeel kan voorkomen. Klager is vanuit een Penitentiaire Inrichting overgeplaatst naar de [afdeling].

Het toestandsbeeld van klager wordt gekenmerkt door kritiek en oordeelstoornissen, breedsprakigheid, soms onsamenhangend en vrij associatief, desorganisatie in het denken, verlies van overzicht en ontbrekend ziektebesef/inzicht. Er is sprake van hoge lijdensdruk bij klager en het toestandsbeeld blijft instabiel, mede door de ervaren stress. Zijn eisen zijn onredelijk m.b.t. de zorg en samenleving, klager erkent hierin geen autoriteit en is niet in staat om zijn eigen aandeel hierin te zien. Zijn vrouw voelt zich onveilig en wil niet dat hij thuis komt.

Er bestaat een groot risico op verdere maatschappelijke teloorgang (scheiding, woonproblemen, werkloosheid) en een risico om opnieuw met justitie in aanraking te komen als gevolg van het  plaatsen van dreigende, maatschappij ontwrichtende, teksten op social media.

Doel van de opname is stabiliseren van het toestandsbeeld door (depot) medicatie zodat klager met ontslag kan uit de [afdeling] en de behandeling voortgezet kan worden in [land].

Behandeling zonder medicatie is geprobeerd maar niet geslaagd. Vrijwillige inname van medicatie werd geweigerd door klager. Begin augustus liepen de spanningen op toen klager niet volgens zijn eigen plan naar Amsterdam kon gaan omdat zijn vrijheden dat niet toelieten op dat moment en hij moest wachten tot overleg met zijn regiebehandelaar. Na het gesprek met de regiebehandelaar, leek het probleem opgelost en waren er duidelijke afspraken te maken. Een dag later kwam het bericht uit het netwerk dat er als dreigend ervaren teksten op LinkedIn gezet waren door klager. Hierop is klager beoordeeld door een onafhankelijk psychiater en is verplichte zorg aangezegd.

Uit de documentatie maakt de commissie op dat het toestandsbeeld gespannen bleef. Manische ontregeling lijkt nog steeds aan de orde; klager wil een ieder aanklagen, zijn brieven zijn uitgebreid en moeilijk te volgen (associatief) en bevatten veel verwijzingen naar oorlogshandelingen uit de tweede wereldoorlog.

Verweerder geeft tijdens de hoorzitting aan dat de beveiligde omgeving van de [afdeling] feitelijk te zwaar is voor klager en niet nodig. Hij is daar geplaatst vanuit het justitieel kader. Verweerder verwacht dat overplaatsing naar een andere afdeling tot gevolg zou hebben dat de opname in de kliniek onnodig langer zal duren. Om die reden is besloten om klager tot ontslag op de [afdeling] te laten verblijven.

Beoordeling van de commissie:

De commissie constateert dat aan de formele aspecten van de verplichte zorg inzake de opname en verplichte medicatie zijn voldaan door het uitreiken van de kennisgeving verplichte zorg op 04 augustus 2023. Verweerder heeft voldaan aan de proportionaliteit, evenredigheid, doelmatigheid en veiligheid, eisen gesteld aan verplichte zorg. Klager heeft een ongedefinieerde schizofreniestoornis waarbij een bipolaire aandoening niet is uitgesloten. Verweerder heeft eerst behandeling ingezet zonder medicatie en later medicatie aangeboden op vrijwillige basis hetgeen geweigerd werd door klager. De ingezette behandeling tot op heden laat het toestandsbeeld onvoldoende verbleken.

Inhoudelijk volgt de klachtencommissie de verweerder inzake de verplichte medicatie gezien het risico op ernstig nadeel. Ook de opname op de [afdeling] van de Pompestichting is gerechtvaardigd, gezien het feit dat klager vanuit een justitieel kader bij de Pompestichting is geplaatst. Klager heeft geen ziekte-inzicht, in zijn termen is hij onschuldig bevonden door de rechter en is er geen sprake van een stoornis waarvoor klager behandeld moet worden. Om het ernstig nadeel voor klager te beperken zijn de verplichte ingezette depot medicatie en opname in de accommodatie doelmatig.

Dit maakt dat de klacht jegens de opname op de beveiligde intensive care en verplichte (depot) medicatie ongegrond verklaard worden.

Uitspraak


De klachtencommissie verklaart de klacht gericht tegen de opname: ongegrond.

De klachtencommissie verklaart de klacht gericht tegen de verplichte medicatie: ongegrond.

Schorsing

De schorsing is per 4 september na einde van de hoorzitting opgeheven.

Beroep

Klager, vertegenwoordiger of de zorgaanbieder kan door middel van een schriftelijk en gemotiveerd verzoekschrift bij de Rechtbank Gelderland beroep instellen tegen onderhavige uitspraak van de klachtencommissie. De termijn voor het indienen van een verzoekschrift bedraagt zes weken na de dag waarop de beslissing van de klachtencommissie aan de betrokkene is meegedeeld.

Aldus besloten,

namens de Wvggz klachtencommissie,

i/o

[naam voorzitter]

Voorzitter Wvggz klachtencommissie

Datum: 05 september 2023

Aantal bladzijden: 6